In juni werkten de Sea Rangers samen met de Rijksuniversiteit Groningen, die voor de wetenschappelijke begeleiding zorgde, om 2.232 zeegras kernen te transplanteren op 13 verschillende locaties. In totaal werden er meer dan 100.000 zeegrasscheuten geplant. Het team houdt nu de overleving en groei in de gaten, zodat wetenschappers kunnen bepalen welke locaties het meest geschikt zijn voor verder herstel.
Voor de Sea Ranger Service is dit zeegrasherstelproject een belangrijke stap richting onze missie om 1 miljoen hectare biodiversiteit te herstellen. Dankzij de nauwe samenwerking met Project Seagrass, de Rijksuniversiteit Groningen, Rijkswaterstaat en andere partners, vormt deze eerste succesvolle aanplant een solide basis om de herstelinspanningen verder op te schalen.
Wat is zeegras?
Eenvoudig gezegd zijn zeegrassen bloeiende zeeplanten die in ondiep water en op wadden leven en, net als grassen op het land, zonlicht nodig hebben om te groeien. Er zijn 72 verschillende soorten zeegras die op elk continent behalve Antarctica groeien, allemaal met hun eigen kenmerken.
In tegenstelling tot algen zijn zeegrassen sterk geworteld in de zeebodem terwijl hun bladeren omhoog steken in het water. Ze kunnen zich ongeslachtelijk voortplanten via hun wortelstokken, die net onder de zeebodem vertakken, en nieuwe scheuten en bladeren laten groeien. Een andere manier waarop zeegrassen zich kunnen verspreiden is door zaden te produceren en te verspreiden, die uitgroeien tot nieuwe planten die uiteindelijk zeegrasvelden vormen. Zeegrassen zijn de enige bloeiende planten in de oceaan.
Zeegrasvelden ondersteunen een hoge biodiversiteit van het zeeleven door een habitat en kweekkamer te bieden aan vele organismen. Zeegras heeft ook de capaciteit om CO₂ te absorberen en op te slaan in zijn structuur en in het sediment; een proces dat koolstofvastlegging wordt genoemd. Sommige soorten zeegras kunnen per hectare meer CO₂ opslaan dan bossen. Het is verrassend hoe zo’n kleine plant de potentie heeft om een grote impact te hebben op het verminderen van de effecten van klimaatverandering.
Hoe het herstel werkt
Zeegrasvelden gaan wereldwijd achteruit door menselijke activiteiten in kustgebieden. Wanneer de omgevingsomstandigheden verbeteren, kan ecologisch herstel echter een veelbelovende strategie zijn om deze verliezen terug te draaien. Er zijn verschillende methoden voor het herstellen van zeegrasvelden.
De eerste stap voor de Sea Rangers was het uitsteken van kleine zeegraskernen met een diameter van 10 cm, waarbij de wortelstokken en het sediment intact bleven, uit bestaande gezonde zeegrasvelden in hetzelfde estuarium. Deze methode beperkt de schade aan het oorspronkelijke zeegrasveld. Binnen een maand groeit het verloren zeegras vanzelf weer aan.
De verzamelde kernen werden door de Sea Rangers op verschillende locaties geplant, waar periodieke monitoring in de toekomst moet bepalen hoe succesvol het herstel is.
De Sea Rangers blijven bezig met het planten en monitoren van zeegras en onderzoeken daarbij hoe omgevingsfactoren de verspreiding van zeegras beïnvloeden op nieuwe locaties in het estuarium van de Oosterschelde. Door regelmatig te monitoren, krijgen we veel waardevolle informatie over welke plekken het meest geschikt zijn voor herstel. Daar zullen de Sea Rangers zich de komende jaren dan ook op richten.
Roosje Lubrecht, een van de Sea Rangers die aan het project meewerkt, vertelt:
“Tijdens de monitordagen trekken we het slik in naar de plekken waar het zeegras is geplant. Zelfs bij laagwater stonden onze voeten al snel doorweekt in een mix van modder en zeewater, en soms zaten we er zo diep in vast dat bewegen nauwelijks lukte. We telden hoeveel kernen er nog aanwezig waren, keken of ze bloemen hadden en telden het aantal scheuten. Naast het zeegras zelf letten we ook op de omgeving en andere factoren, zoals de aanwezigheid van wadpieren in het sediment, die mogelijk invloed hebben op de groei. Op sommige plekken deed het zeegras het minder goed, wat in het begin best teleurstellend was. Maar uiteindelijk is dit heel waardevol: we ontdekken zo welke locaties wél geschikt zijn voor toekomstig zeegrasherstel en welke niet. Op andere plekken zagen we al dat de kernen begonnen uit te breiden, en dat was geweldig om te zien.”
Waarom de Oosterschelde?
In de afgelopen 40 jaar is 98% van het zeegras dat groeide op de slikken van de Oosterschelde verdwenen. Slechts 2% van de oorspronkelijke zeegrasvelden is nog over, een gebied van 10 hectare. Eerder onderzoek heeft aangetoond dat sedimentstabiliteit, blootstellingstijd, maar ook biotische factoren zoals wadpieren, macroalgen en epifyten invloed kunnen hebben op de groei en overleving van zeegras in de Oosterschelde. De afgelopen jaren zijn sommige van deze factoren echter verbeterd, net als de waterkwaliteit, wat een positieve basis biedt voor herstel. Nu zeegrasvelden wereldwijd afnemen, is herstel urgenter dan ooit om verdere achteruitgang van biodiversiteit te voorkomen.
De Sea Rangers zijn enthousiast dat ze een eerste stap hebben gezet om bij te dragen aan het herstel. We hopen dat deze nieuwe transplantatielocaties en aanvullend onderzoek meer inzicht geven in wat nodig is om grootschalig en succesvol langdurig herstel van zeegras in de Oosterschelde mogelijk te maken.
Volgende stappen
De komende maanden zullen de Sea Rangers de groei van hun transplantaties blijven monitoren en daarnaast nieuwe locaties voor zeegrasherstel verkennen.
Nu de ambitie om met zeegrasherstel aan de slag te gaan is verwezenlijkt, deelt Wietse van der Werf, oprichter en CEO van de Sea Ranger Service, zijn enthousiasme:
“De lancering van dit nieuwe project is een grote prestatie voor ons en onze partners. Het is een enorme stap voorwaarts in onze missie om 1 miljoen hectare biodiversiteit in de oceanen te herstellen. Het zal interessant zijn om te zien hoe succesvol het getransplanteerde zeegras gedijt en hoe we de methode zullen toepassen naar andere gebieden.”
Wil je op de hoogte blijven van het werk in de Oosterschelde? Volg ons dan op social media en schrijf je in voor onze nieuwsbrief, zodat je als eerste het laatste nieuws in je inbox krijgt.
